هدف خط‌مشی کتاب‌خانه‌ی درخت دانش
هدف از این سند رسمی‌سازی پروسه‌ها و ایجاد اسناد لازم برای فعالیت "درخت‌دانش" به مثابه کتابخانه معتبر دیجیتال می‌باشد. این سند پالیسی‌های مربوط به اکتساب، گزینش، و مدیریت مواد در کتابخانه درخت دانش را توضیح می‌نماید.
مأموریت کتابخانه
مأموریت کتابخانه درخت دانش عبارت از افزایش دسترسی به منابع باکیفیت آموزشی و حمایت از تدریس و آموزش و حصول اطمینان از این است که مردم به دانش و اطلاعاتی دسترسی داشته باشند که باعث تحرک ذهنی و رشد شخصیتی و مسلکی آن‌ها می‌گردد. به گونه‌ی خاص، کلکسیون کتابخانه درخت دانش روی مواد آموزشی‌یی تمرکز می‌نماید که آموزگاران را در ارایه آموزش باکیفیت به اطفال و جوانان افغانستان کمک کند.
هدف نشراتی کتابخانه و اجتماعی که برای آن خدمت می‌کند
DDL متعهد به ارایه دسترسی آزاد و مساویانه منابع آموزشی است. تمرکز DDL روی جمع‌آوری منابع باز آموزشی (OER) و کلکسیون منابعی می‌باشد که با اهداف آموزشی در افغانستان همخوانی داشته و یادگیرندگان را با دانش و مهارت‌های مورد نیاز قرن بیست و یکم آماده می‌سازد. کلکسیون‌های آن طوری طراحی شده اند که جوابگوی نیازهای تمام گروه‌های تدریسی و آموزشی در افغانستان باشند. این اجتماعات شامل این موارد زیر اند:
- آموزگاران و دانش‌آموزانِ آموزش‌های اساسی (صنوف اول الی دوازدهم)،
- آموزگاران آموزش برای سال‌های اولیه‌ی خوردسالی،
- دانش‌جویان کالج‌ها، فاکولته‌ها، دانشگاه‌ها، و مکاتب تخنیکی،
- یادگیرندگان مادام‌العمر و بزرگسال،
- کسانی که در نهادهای غیررسمی مثل موزیم‌ها، کتابخانه‌ها و مراکز تخنیکی تدریس می‌نمایند،
- هر کسی که ذهن جستجوگر داشته و بخواهد دانش خود را راجع به موضوعی گسترش دهد.
قابلیت‌دسترسی به کلکسیون
کتابخانه متعهد است تا منابع را به دو زبان رسمی افغانستان فارسی‌دری و پشتو، بر علاوه انگلیسی فراهم سازد تا از مساوات و افزایش دسترسی به منابع آموزشی برای همگان اطمینان حاصل شود. ما روی قابل دسترس ساختن این منابع به بعضی از زبان‌های اقلیت‌های افغانستان نیز کار می‌کنیم. با ملاحظه طبیعتِ در حال ظهور بیشتر خدمات انترنیتی و منابع کامپیوتری در افغانستان، این منابع در قالب‌های متنوع (چاپی، دیجیتال، سمعی- بصری، وغیره) نیز فراهم خواهند شد.
انواع کلکسیون
منابع در کتابخانه می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- مواد تدریسی، به شمول فعالیتهای صنفی، تجربیات لابراتواری، نمایشات، مُدل‌ها، مطالعات موردی، کورس‌ها، شبیه‌سازی‌ها، آموختارها، برنامه‌های درسی، طرح‌ها، سفرنامه‌های ساحوی، تنظیم مشکلات، راهنمای آموزگاران، پلان‌های درسی، بازی‌ها، فعالیتهای تعاملی و پروژه‌ها.
- مواد سمعی- بصری، مثل تصاویر متحرک، ویدیوها، نقشه‌ها، گراف‌ها، و تصاویر.
- منابع پیداگوژیک، به شمول شیوه‌های تدریس، کورس‌های انکشافی مسلکی آنلاین، ارزیابی آموزشی و مطالعات موردی.
- مواد ارزیابی، مثل امتحانات، آزمون‌ها، پرسش‌نامه‌ها، ارزیابی خودی، کلید جوابات، روبریک‌ها، و پورتفولیوها.
- مواد مرجعی که به تدریس و آموزش کمک می‌کند، مثل مواد پس‌زمینه‌یی مربوط و مواد انکشافی مسلکی مربوط به محتوای مضمون.
- مجموعه داده‌های که به تدریس و آموزش کمک می‌کند، به شمول اطلاعات بصری، واقعی و شماری؛ داده‌هایی که می‌توان آن را از راه دور مشاهده و یا درک کرد، داده‌های آزمایشی، و دیتابیس‌ها.
- ابزارها و محصولات، مثل نرم‌افزارهایی که منابع آن باز اند، مثل مُدل‌ها، یا برنامه‌های نرم‌افزاری برای تعامل، دسترسی، دستکاری، یا نمایش منابع و داده‌ها.
نیازها و اولویت‌های کتابخانه
DDL ممکن است از روش‌های گوناگون برای تعیین نیازها و پوشش کلکسیون استفاده کند. این روش‌ها شامل، اما نه محدود به این موارد زیر اند:
- داده‌هایی که از سروی به دست می‌آیند و تحلیل استفاده کاربران از سروَر DDL.
- افزایش دسترسی به کلکسیون‌های باکیفیت منابع آموزشی برای کتابخانه.
- تقاضاهای حمایت مالی از برنامه‌ها و پروژه‌هایی که با هدف و مأموریت DDL ارتباط داشته و یا از آن حمایت می‌کند.
- تغییر در هدف کلکسیون بر مبنای محتوا، مخاطبان، سطح آموزشی، مفهوم یا انواع منبع مورد نیاز.
در فواصل معین، DDL پیشرفت فعالیتهای کلکسیون‌سازی خود را بررسی نموده و در حوزه اولویت‌های خود به اساس این بررسی و شناسایی حوزه‌های جدید تجدیدنظر می‌کند. اولویت‌های کلکسیون و رهنمودهای انتخاب منبع در معیارات انتخاب و اولویت‌های منبع DDL مشخص گردیده اند.
ارزیابی و انتخاب منبع
انتخاب منابع برای کتابخانه به اساس نیازها و اولویت‌هایی که در معیارات انتخاب و اولویت‌های منبع DDL مشخص گردیده اند، صورت می‌گیرد. انتخاب منابع توسط رئیس DDL با توصیه ویرایشگر کنترول کیفیت محتوای کتابخانه، شورای مشورتی DDL، کارمندان دیگر کتابخانه و همکاران "آموزش باز" صورت می‌گیرد.
معیارات زیر نیز در انتخاب منبع در نظر گرفته می‌شوند:
- مواد انتخاب‌شده در دامنه انترنتی عامه بوده یا دارای مجوز باز باشند
- استناد آن واضح بوده و قابل ملاحظه و شناسایی باشد
- به گونه دقیق به زبان‌های محلی (پشتو، فارسی‌دری، انگلیسی و زبان‌های دیگر که در دسترس باشد) ترجمه شده باشد
- محتوا متداول، دقیق و معتبر باشد
- مواد تدریسی متناسب و مرتبط به صنوف درسی باشند
- فارغ از اعلانات منحرف‌کننده باشد
- استفاده آن برای آموزگاران و یادگیرندگان آسان باشد
- زمینه آموزش معتبر و جذاب را فراهم بسازد
- قابلیت دانلود و استفاده در دستگاه‌های الکترونیک را داشته و بتوان آن را در زمینه‌های چاپی و دیجیتال استفاده کرد
- پروژه‌های شناخته‌شده DDL مثل آمادگی امتحان کانکور یا اهداف خاص کلکسیون‌های موضوعی مثل آموزش سوادآموزی را پشتیبانی کند
شرح منبع
منابع در کتابخانه درخت‌دانش به خوبی تشریح شده و سوابق کتاب‌شناختی آن با مشخصات تطبیق فراداده‌های DDL مطابقت داشته تا از موارد زیر اطمینان حاصل گردد:
- قابلیت کشف موفقانه منابع در کتابخانه
- نتایج جستجوی خیلی مرتبط برای کاربران
- درک مقصود و محتوای هر منبع برای کاربران ساده باشد
- قابلیت همکاری منابع در تمام کتابخانه‌های دیجیتال تا بتوان آزادانه منابع را به داخل و خارج از کتابخانه به اشتراک گذاشت
گردش‌کار کنترول کیفیت
زمانی‌که منابع برای کلکسیون DDL باارزش تشخیص داده شدند، به اساس معیارات انتخاب و طرح اولویت‌ها، این پالیسی‌های DDL و رهنمودهای مربوط پیش از ثبت به سیستم DDL تحت پروسه بررسی کنترول کیفیت قرار می‌گیرند تا شهرت و اعتباری برای کتابخانه به وجود آمده و از جریان بالاترین کیفیت منابع تدریسی برای آموزگاران و یادگیرندگان در افغانستان اطمینان حاصل گردد.
گردش‌کار ثبت به سیستم و کنترول کیفیت DDL
برداشتن محتوا
محتویات در DDL به گونه مستمر بررسی می‌شود تا از مطابقات آن با پالیسی کلکسیون و رهنمودهای انتخاب و اولویت‌های منبع اطمینان حاصل گردد. منابعی که تاریخ آن منقضی گردیده، منقطع بوده یا با این پالسی‌ها همخوانی نداشته باشند، در مطابقت با رهنمودهای حذف مطالب زاید DDL، از سیستم کلکسیون حذف و برداشته می‌شوند.
یادداشت مهم:
مسوولیت مطالب نشرشده ارسالی در کتابخانه به عهده نویسنده‌گان آن بوده و الزاماً نظریات و دیدگاه‌های موسسه زنان کانادا برای زنان افغانستان و کتابخانه درخت دانش را بازتاب نمی‌دهد. کتابخانه درخت دانش در ویرایش مطالب دست باز دارد. مطالب رسیده به کتابخانه، مسترد نمی‌گردد.