فیض قدس (احوال و آثار بیدل)
استاد خلیل‌الله خلیلی، شاعر و نویسنده‌ی نام‌دار افغانستان در کتاب فیض قدس به احوال و آثار "ابوالمعانی میرزا عبدالقادر دهلوی" را به بررسی می‌گیرد. کتاب فیض قدس برای نخستین بار در سال ۱۳۳۴ خورشیدی در کابل به نشر رسید. این کتاب بر بنیاد "چهار عنصر"، اثر معروف بیدل نهاده شده است؛ چهار عنصر در حقیقت زندگی‌نامه‌ی خودنگاشت شاعر است که با نثری آراسته و فنی نگارش یافته است. مراد از چهار عنصر، آتش و باد و آب و خاک است که هریک از عناصر به گونه‌ای با دوره‌ای از زندگی و حالات میرزا عبدالقادر بیدل مطابقت دارد. اطلاعات مندرج در این اثر از آن‌جا که بر انواع آرایه‌های لفظی و معنوی، به ویژه استعارات و تشبیهات و تناقض‌آمیزی‌های بدیع برساخته‌ی شاعر (بیدل) آمیخته، به آسانی قابل دریافت نیست. مقدمه‌ی کتاب تلاش‌های محققان و استادان افغانستانی و هندی و اروپایی تا زمان نگارش فیض قدس را شامل می‌شود. پس از بخش‌های مربوط به کودکی و جوانی بیدل، بخشی به نام "مشایخ بیدل" آمده است. نکته‌ی اساسی در این بخش آن است که بسیاری از این مشایخ در شمار کسانی‌اند که نام و نشان آنان به سبب مشربی که داشته‌اند، در منابع این دوره نیامده است. این‌ها عارفان و صوفیان گمنامی بوده‌اند که بیدل با آن‌ها آشنا شده و از آن‌ها تاثیر پذیرفته است. در بخش "چهار عنصر و نثر بیدل" مخاطب با ویژگی‌های سبکی این اثر آشنا می‌شود. به گفته‌ی نویسنده "در چهار عنصر بیدل، بر خلاف آثار منثور فنی دیگران از لغات شاد و نادر عربی و جملات و ترکیبات مطنطن خبری نیست". مبحث بعدی به تحقیق در زمان نگارش و تالیف چهار عنصر اختصاص دارد. بحث "سبک نثر بیدل در چهار عنصر" نیز از مباحث تفصیلی و فنی کتاب است.
Comments
0 comment(s) so far
Please login to add comments.